Η Ιαπωνία είναι ο πέμπτος σημαντικότερος εισαγωγέας ευρωπαϊκών οίνων, έχοντας εισάγει περί τα 1,4 εκατ. εκατόλιτρα το 2013. Αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη ασιατική αγορά για τους Ευρωπαίους παραγωγούς, μετά την Κίνα. Ωστόσο σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (Ο.Ε.Υ.) της ελληνικής πρεσβείας στο Τόκυο, οι ελληνικές εξαγωγές οίνου παρουσιάζουν φθίνουσα πορεία φθάνοντας το 2013 σε 159.928 ευρώ, μειωμένες σε σχέση με το 2012 που ήταν 201.204 ευρώ.
Όσον αφορά τους Ευρωπαίους εξαγωγείς οίνου στην Ιαπωνία, η Γαλλία παραμένει κορυφαία εξαγωγική χώρα, τόσο με βάση την ποικιλία, όσο και την ποσότητα, ακολουθούμενη από την Ιταλία, ενώ στην τρίτη θέση έρχεται η Ισπανία. Η Γαλλία εξήγαγε 504.000 εκατόλιτρα οίνου στην Ιαπωνία το 2011, ελέγχοντας το 35% της συνολικής αγοράς. Η Ιταλία εξήγαγε 282.000 εκατόλιτρα το ίδιο έτος και η Ισπανία 158.000. Είναι ωστόσο σαφές πως η κυριαρχία των παλαιών χωρών οίνου απειλείται από την αυξανόμενη δημοτικότητα τω νέων χωρών, όπως οι Η.Π.Α. και η Αυστραλία.
Η μεγάλη αλλαγή στην αύξηση κατανάλωσης οίνου στην Ιαπωνία (wine boom) έλαβε χώρα στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ένεκα της εντατικής προώθησής του από διάσημους εδώ sommeliers. Η κύρια ζήτηση αφορούσε τον κόκκινο οίνο, όμως και οι πωλήσεις άσπρου οίνου άρχισαν να σημειώνουν επίσης ανοδική τάση. Μεταξύ των ετών 2012-2013, οι εισαγόμενοι οίνοι αντιστοιχούσαν κατά μέσο όρο στο 67% της συνολικής κατανάλωσης, ενώ οι εγχώριοι οίνοι αντιστοιχούσαν στο 33%.
Eιδικότερα, η κατανάλωση οίνου στην Ιαπωνία αυξήθηκε από 2,2 λίτρα κατά κεφαλή το 2011 σε 2,69 λίτρα το 2012. Περισσότερο από το 50% του πληθυσμού καταναλώνει οίνο τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, με το 7% εξ αυτών σε ημερήσια πλέον βάση. Οι γυναίκες είναι και οι μεγαλύτερες καταναλώτριες οίνου.
Όσον αφορά τις προτιμήσεις των καταναλωτών, ο κόκκινος οίνος είναι ο πιο δημοφιλής: τουλάχιστον 50% εξ αυτών προτιμούν τον εν λόγω οίνο, έναντι 38% οποίοι προτιμούν λευκό. Η κατανάλωση ροζέ οίνου άρχισε επίσης να σημειώνει σημαντική άνοδο ακολουθώντας τις σχετικές παγκόσμιες τάσεις. Επίσης ο αφρώδης οίνος κερδίζει ολοένα και μεγαλύτερο έδαφος στην ιαπωνική αγορά.
Ο αφρώδης οίνος είναι ιδιαίτερα δημοφιλής μεταξύ των γυναικών, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως καταναλώνεται πλέον σε ημερήσια βάση και όχι μόνο σε εορταστικές εκδηλώσεις. Εξάλλου ο αφρώδης οίνος έχει αρχίσει να αντικαθιστά την μπύρα σαν ελκυστικό ποτό, με τα νεότερα στρώματα του πληθυσμού να πρωτοστατούν σ’ αυτήν την τάση.
Η κατανάλωση του οίνου στην Ιαπωνία επηρεάζεται σημαντικά από την τιμή. Για τις περισσότερες ομάδες του πληθυσμού, η τιμή αποτελεί τον πιο καθοριστικό παράγοντα για την αγορά ενός οίνου. Επιπλέον, περίπου το 58% των καταναλωτών προτιμά να αγοράζει οίνο στα σούπερ-μάρκετ παρά να τον γεύεται στα εστιατόρια και τα κέντρα διασκέδασης.
Προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι ελληνικές εξαγωγικές εταιρείες οίνου στην προσπάθειά τους να εισέλθουν στην ιαπωνική αγορά
Οι ελληνικές εξαγωγικές εταιρείες αναμένεται να αντιμετωπίσουν διάφορες σχετικές προσκλήσεις, όπως:
– Έλλειψη εθνικού brand name.
– Kυριαρχία δυτικοευρωπαϊκών οίνων καθώς και των αντίστοιχων του νέου κόσμου.
– Ζήτηση για ποιοτικούς οίνους σε χαμηλές τιμές πώλησης.
– Υψηλούς δασμούς και παρεμβολή ενδιάμεσων στην αλυσίδα διανομής, που έχουν συνολικά ως αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών των προϊόντων.
– Ελιτίστικη προσέγγιση.
Εντούτοις, παρά τα ανωτέρω εμπόδια, η επέκταση των Ελλήνων παραγωγών προς την Ιαπωνία θα μπορούσε να φέρει πολλά οφέλη και στις δύο πλευρές. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η Ιαπωνία θα μπορούσε να εκληφθεί ως πύλη εισόδου για επέκταση προς τις άλλες γειτονικές ασιατικές αγορές.
Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί πως εφόσον οι διαπραγματεύσεις για Συμφωνία Ελευθέρου Εμπορίου μεταξύ Ιαπωνίας και Ε.Ε. καταλήξουν επιτυχώς, αναμένεται να διανοίξουν σημαντικές ευκαιρίες για τους Έλληνες παραγωγούς. Η σταδιακή εξάλειψη των εισαγόμενων δασμών, θα επιτρέψει σ’ αυτούς να ανταγωνιστούν σε πιο ισότιμη βάση τους ανταγωνιστές τους, κυρίως αυτούς από τις χώρες του νέου κόσμου.
Συστάσεις προς ελληνικές εξαγωγικές εταιρείες οίνου σχετικά με είσοδό τους σε ιαπωνική αγορά
α) Δημιουργία ισχυρής εικόνας της χώρας μέσω συνεργασίας με άλλους παραγωγούς
β) Προβολή των ελληνικών οίνων στην ιαπωνική αγορά
γ) Προσέγγιση της αγοράς μέσω διαμόρφωσης ανταγωνιστικών τιμών
δ) Ανεύρεση κατάλληλου εισαγωγέα
ε) Επικέντρωση πωλήσεων οίνου σε σούπερ μάρκετ
στ) Αναζήτηση ευκαιριών σε αναπτυσσόμενους τομείς της αγοράς οίνου
ζ) Διαφοροποίηση του προϊόντος
η) Δημιουργία ευρέως δικτύου επαφών