Ο ρόλος του ενεργειακού ισοζυγίου στη διαχείριση βάρους

Τα επίπεδα του παχύσαρκου και υπέρβαρου πληθυσμού έχουν αυξηθεί στον ανεπτυγμένο και αναπτυσσόμενο κόσμο από τη δεκαετία του ’80 και εξής, γεγονός που αποδίδεται στο σύγχρονο καθιστικό τρόπο ζωής σύμφωνα με το σύνολο των μελετητών. Στην Ευρώπη, συγκεκριμένα, παχύσαρκοι ή υπέρβαροι είναι 1 στους 2 ενηλίκους και 1 στα 3 παιδιά μεταξύ 6 και 11 ετών. Το 63% του πληθυσμού της ηπείρου δεν ασκείται ούτε στο ελάχιστο των συνιστώμενων οδηγιών, γεγονός που ευθύνεται για περίπου 600.000 θανάτους κατ’ έτος στην Ευρώπη –όσους δηλαδή προκαλεί και το κάπνισμα– ή το 6% των αιτίων θνησιμότητας παγκοσμίως. Για όλους τους παραπάνω λόγους προτείνεται ως λύση για όσους επιθυμούν να διαχειριστούν με επιτυχία ή να μειώσουν το σωματικό βάρος τους η αλλαγή του τρόπου ζωής, μέσω ισορροπημένης διατροφής, τακτικής άσκησης, διαχείρισης άγχους, και υποστηρικτικών μηχανισμών.

Καθοριστικός παράγοντας για τη διαχείριση βάρους και κατά συνέπεια τη μείωση της παχυσαρκίας αποτελεί το ενεργειακό ισοζύγιο, σύμφωνα με τονGregory Hand. Ο όρος «ενεργειακό ισοζύγιο» περιγράφει το συσχετισμό μεταξύ των θερμίδων τις οποίες ο οργανισμός προσλαμβάνει με τα τρόφιμα και ποτά που καταναλώνει για τη συντήρησή του, και των θερμίδων που ξοδεύει λόγω των φυσικών λειτουργιών του ή μέσω της σωματικής άσκησης. Η διατήρηση του ισοζυγίου σε ισορροπία σημαίνει σταθερό βάρος∙ η αύξηση της πρόσληψης θερμίδων εις βάρος της καύσης οδηγεί σε θετικό ισοζύγιο και άρα προσθήκη κιλών∙ ενώ το αρνητικό ισοζύγιο που επιτυγχάνεται με αύξηση των καύσεων έναντι της θερμιδικής πρόσληψης, μειώνει το σωματικό βάρος.

Σημαντική ευθύνη για τα αυξημένα ποσοστά παχυσαρκίας φέρει ο καθιστικός τρόπος ζωής, όπως προκύπτει και από την πανευρωπαϊκή έρευνα “ToyBox“, τα αποτελέσματα της οποία παρουσίασε ο Γιάννης Μανιός. Σύμφωνα με την έρευνα η Ελλάδα εμφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας μεταξύ παιδιών προσχολικής ηλικίας (20,18%). Ταυτόχρονα, στη χώρα καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά παρακολούθησης τηλεόρασης μεταξύ της ίδιας ηλικιακής ομάδας (περισσότερες από 2 ώρες ημερησίως για το 12,8% των παιδιών) και τα χαμηλότερα ποσοστά άσκησης (ούτε το 30% των Ελληνόπουλων που συμμετείχαν στη μελέτη δεν τηρούσαν τα συνιστώμενα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας). Στον αντίποδα, τα παιδιά αντίστοιχης ηλικίας στη Γερμανία ανταποκρίνονται σε μεγαλύτερο βαθμό στις συστάσεις περί φυσικής άσκησης και βλέπουν πολύ λιγότερη τηλεόραση, με αποτέλεσμα να καταγράφεται στη χώρα τους το μικρότερο ποσοστό παχυσαρκίας στις συγκεκριμένες ηλικίες με 9,6%.

Η Lifestyle Medicine είναι μια νέα προσέγγιση στην φροντίδα ασθενών η οποία χρησιμοποιεί τα επιστημονικώς αποδεδειγμένα μέτρα της πρωτογενούς πρόληψης για να θεραπεύσει ασθένειες που οφείλονται στον τρόπο ζωής (lifestyle diseases), εξ ου και η ονομασία της. Στόχος της είναι να αποτρέψει, να θεραπεύσει, και –ιδανικά– να ανατρέψει την εμφάνιση χρόνιων ασθενειών αντιμετωπίζοντας τις γενεσιουργούς αιτίες που τις προκαλούν.