ΕΣΕΕ: Βαριές οι επιπτώσεις των capital controls στο εμπόριο

Έντονα αρνητικό κλίμα και δυσεπίλυτα προβλήματα έχουν δημιουργηθεί στην καθημερινή λειτουργία 280.000 επιχειρήσεων του Εμπορίου και ιδιαιτέρως εκείνων που δραστηριοποιούνται  στις εισαγωγές και εξαγωγές. Αυτό προκύπτει από έρευνα του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ (ΙΝΕΜΥ), η οποία έχει ως εξής:

Το κλίμα αβεβαιότητας και ανασφάλειας που καλλιεργήθηκε και άρχισε να εμπεδώνεται στους πολίτες κατά τη διάρκεια του προηγούμενου Σαββατοκύριακου (27-28/6), κορυφώθηκε με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που τέθηκε σε εφαρμογή την προηγούμενη Δευτέρα (29/6)  και στην ουσία επέβαλε τον περιορισμό στην κίνηση κεφαλαίων (Capital Controls – Target2).

Το υποχρεωτικό κλείσιμο των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (bank holiday) σε συνδυασμό με τη θέσπιση ημερήσιου ορίου  αναλήψεων στα επίπεδα των 60 ευρώ ανά κάρτα από τα ΑΤΜ των τραπεζών, διαμόρφωσαν μία πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα ασφυξία στην αγορά. Η συντριπτική πλειοψηφία των συμπολιτών μας κατέκλεισε, όπως ήταν αναμενόμενο από την πρώτη κι όλας στιγμή, super markets και πρατήρια υγρών καυσίμων, προκειμένου να προμηθευτούν αγαθά πρώτης ανάγκης όπως τρόφιμα και βενζίνη. Υπό αυτές τις συνθήκες και δεδομένης της απόλυτα δικαιολογημένης προτεραιότητας για κάλυψη ανελαστικών δαπανών, το πλήγμα που υπέστησαν βασικοί κλάδοι του εμπορίου ήταν,  χωρίς ίχνος υπερβολής, πρωτοφανές.

Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως σύμφωνα με εκτιμήσεις ανθρώπων της αγοράς, η καταγεγραμμένη μεσοσταθμική συρρίκνωση του κύκλου εργασιών σε βασικές ομάδες προϊόντων του Λιανικού Εμπορίου (εκτός τροφίμων  και καυσίμων) και  κατά τη διάρκεια της εβδομάδας που διανύουμε ξεπέρασε το 70%. Η εν λόγω κατακόρυφη πτώση των πωλήσεων την περίοδο 27/6 – 7/7, σε σύγκριση με την εκτιμούμενη καταναλωτική δαπάνη που θα λάμβανε χώρα σε ένα, υπό κανονικές συνθήκες, δεκαήμερο της περιόδου Ιουνίου  – Ιουλίου αποτυπώνουν μέρος μόνο των καταστροφικών συνεπειών παρακινδυνευμένων και αμφιλεγόμενων, ως προς τα αποτελέσματα που παράγουν, αποφάσεων.

Το επιστημονικό Ινστιτούτο της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΙΝ.ΕΜ.Υ. της ΕΣΕΕ), επιχειρεί να αποτυπώσει με αριθμητικά δεδομένα τις άκρως επιζήμιες συνέπειες στις επιχειρήσεις  λιανικής  από τη λήψη αντιαναπτυξιακών μέτρων, η υιοθέτηση των οποίων δεν πρέπει να επαναληφθεί ξανά στο μέλλον. Τη δεδομένη χρονική στιγμή εκείνο που απαιτείται για την επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας είναι η επίτευξη μίας συμφωνίας με τους εταίρους μας, η οποία θα άρει τα αδιέξοδα και θα εγγυάται την ομαλή λειτουργία της αγοράς και των εσωτερικών της μηχανισμών. Ακολουθεί η παρουσίαση τριών πινάκων με τις εκτιμήσεις των απωλειών στην Αγορά, το ύψος των εισαγωγών τροφίμων για το 2014 αλλά και την εξέλιξη του εμπορικού ισοζυγίου αγαθών,  όπως επίσης και ο σχολιασμός των συμπερασμάτων που προκύπτουν.

Βασικά συμπεράσματα :

• Σύμφωνα με εκτιμήσεις ο τζίρος για το χρονικό διάστημα 10/6 έως 10/7 του τρέχοντος έτους θα είναι μειωμένος κατά 5% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2014. Οι κωδικοί 471-473 αφορούν στους υποκλάδους των τροφίμων και των καυσίμων, ενώ αυτοί από τον 474 έως τον 479 αναφέρονται σε λοιπές εμπορικές δραστηριότητες του λιανικού εμπορίου (π.χ. οικιακός εξοπλισμός, ένδυση – υπόδηση, βιβλία – χαρτικά, παιχνίδια κ.α.)
• Με βάση τα δεδομένα που παρατίθενται στον Πίνακα 1, οι πωλήσεις καταστημάτων λιανικής στο διάστημα 10/6 έως 10/7 ανέρχονται στα 3,257 δις €, εκ των οποίων περίπου το 40% ή αλλιώς τα 1,31 δις €, προέρχονται από επιχειρήσεις που δεν δραστηριοποιούνται στους κλάδους των τροφίμων και καυσίμων. Η αναγωγή του συγκεκριμένου ποσού σε επίπεδα δεκαημέρου ισοδυναμεί με 436,3 εκ. € καταναλωτικής δαπάνης, η οποία εξαιτίας των δυσμενέστατων συνθηκών που επικρατούν στην ελληνική οικονομία από το Σάββατο (27/6), εκτιμάται πως θα καταποντιστεί στα επίπεδα των 130,9 εκ. €. Η πρωτοφανής αυτή συρρίκνωση του κύκλου εργασιών των συγκεκριμένων επιχειρήσεων κατά 70%, μπορεί να βασίζεται σε εκτιμήσεις, οι οποίες όμως επιβεβαιώνονται στο ακέραιο από την ανύπαρκτη σχεδόν εμπορική δραστηριότητα των καταστημάτων και της απόγνωσης στην οποία έχουν επέλθει οι ιδιοκτήτες τους.
• Σε αντίθεση με τη γενική εικόνα καταρράκωσης των πωλήσεων, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους κλάδους των τροφίμων και των καυσίμων κίνησης, σε αγαθά δηλαδή πρώτης ανάγκης, εμφανίζουν σημαντική αύξηση του κύκλου εργασιών τους, όπως άλλωστε είναι αναμενόμενο σε τέτοιες καταστάσεις. Η ανελαστικότητα των εν λόγω δαπανών συντελεί, σύμφωνα πάντα και με δηλώσεις επιχειρηματιών των συγκεκριμένων υποκλάδων του λιανικού εμπορίου, στην άνοδο της ζήτησης κατά 30%. Συνέπεια της παραπάνω εξέλιξης αποτελεί η επιπρόσθετη δαπάνη 194,8 εκ. € στο χρονικό διάστημα 27/6 – 7/7 για τρόφιμα και καύσιμα.
• Η απώλεια 305,4 εκ. € σε διάστημα μόλις δέκα ημερών αντισταθμίστηκε μερικώς μόνο από την αύξηση της ζήτησης για τρόφιμα και καύσιμα, προκαλώντας σε κάθε περίπτωση ένα άνευ προηγουμένου σοκ στην αγορά, επηρεάζοντας επί τα χείρω τη ψυχολογία καταναλωτών και επιτηδευματιών. Παράλληλα, οι παρατηρούμενες στρεβλώσεις στην καθημερινή λειτουργία χιλιάδων επιχειρήσεων έχουν άμεση επίδραση στην προσπάθεια επιβίωσής τους, διογκώνοντας με αυτόν τον τρόπο τις τάσεις συγκέντρωσης στην αγορά και εξόντωσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Συνέπειες των Capital Controls στο εισαγωγικό & εξαγωγικό εμπόριο :

• Η επιβολή Capital Controls στις τραπεζικές συναλλαγές των επιχειρήσεων έχει ήδη προκαλέσει τεράστιες επιπλοκές στην απρόσκοπτη διεξαγωγή δραστηριοτήτων εμπορικού περιεχομένου και δη στη δυνατότητα διενέργειας εισαγωγών και εξαγωγών. Ήδη έχουν παρατηρηθεί καθυστερήσεις στη διαδικασία εισαγωγής πρώτων υλών από το εξωτερικό (εντός και εκτός Ε.Ε.), ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι προμηθευτές προβαίνουν και σε ακυρώσεις παραγγελιών. Μάλιστα, οι τελευταίοι (προμηθευτές εξωτερικού) απαιτούν την έως και 100% προπληρωμή του συμφωνηθέντος ποσού και για επιχειρήσεις που μέχρι πριν λίγες μέρες θεωρούνταν απολύτως αξιόπιστες.
• Προβλήματα εγείρονται στη διαδικασία εξόφλησης των εισαγωγών εξαιτίας της απαιτούμενης έγκρισης που πρέπει να δοθεί από την αρμόδια Επιτροπή του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους μέσω της συνεργαζόμενης τράπεζας. Η συγκεκριμένη διαδικασία διακρίνεται για τον έντονα γραφειοκρατικό της χαρακτήρα, ενώ οι ελάχιστες αποφάσεις θετικού περιεχομένου που εκδίδονται από την Επιτροπή αφορούν κυρίως αγαθά πρώτης ανάγκης όπως φάρμακα και καύσιμα.
• Οι καθυστερήσεις στην αποπληρωμή και παραλαβή παραγγελιών, συνεπάγεται κίνδυνο καταστροφής ευπαθών πρώτων υλών και προϊόντων (π.χ. τρόφιμα).
• Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως η μείωση των εισαγωγών θα προκαλέσει τεράστια ζήτηση των αγαθών πρώτης ανάγκης και κυρίως των τροφίμων (Πίνακας 2). Ήδη έχουν καταγραφεί οι πρώτες ελλείψεις προϊόντων  στα super markets και στα καταστήματα τροφίμων, με τα μηνύματα που εκπέμπουν οι φορείς της αγοράς (κυρίως οι εισαγωγείς) να είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά.
• Πτωτική καταγράφεται ήδη η πορεία των εσόδων του Δημοσίου εξαιτίας της αδυναμίας πληρωμής σχετικών εισφορών/φόρων, όπως εκείνες του ΙΚΑ, ΦΠΑ, ΟΑΕΕ κ.α.
• Θα επέλθει αδυναμία διενέργειας πωλήσεων στο εσωτερικό, και το αντίστροφο, για εταιρικούς πελάτες χωρίς Internet banking (ισχύει όριο των 500 ευρώ σε εμπορευματικές συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων). Ταυτόχρονα παρατηρούνται ήδη δυσκολίες στη διαδικασία καταβολής μισθών στους εργαζομένους από τις επιχειρήσεις που δεν διαθέτουν internet banking.
• Όσον αφορά στις εισπράξεις, απαιτήσεις που έχουν ωριμάσει, καθυστερούν και επηρεάζουν σημαντικά την πορεία των χρηματοροών, των λοιπών πληρωμών, κ.α.
• Οι αρνητικές επιπτώσεις που γίνονται ήδη αισθητές στο χώρο του εισαγωγικού – εξαγωγικού εμπορίου, σύμφωνα και με κάποιες πρώτες εκτιμήσεις φορέων της αγοράς, θα μεταφραστούν σε μία μείωση των εισαγωγών κατά 28% και μία αντίστοιχη, μικρότερου μεγέθους, πτώση των εξαγωγών κατά περίπου 10% στο Β΄ τετράμηνο του 2015. Έτσι λοιπόν με βάση τα δεδομένα του Πίνακα 3 και σε σύγκριση με το τετράμηνο Μαΐου – Αυγούστου 2014, οι εισαγωγές θα ανέλθουν στα 10,14 δις ευρώ ενώ οι εξαγωγές θα διαμορφωθούν στα περίπου 7,24 δις ευρώ. Βεβαίως, οι συγκεκριμένες υποθέσεις γίνονται με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, χωρίς να αποκλείεται η  επί τα χείρω αναπροσαρμογή των παραπάνω ποσών σε περίπτωση διαιώνισης της υφιστάμενης κατάστασης.
• Ακόμη όμως και οι εξαγωγικές επιχειρήσεις πλήττονται άμεσα από την επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, καθώς τα εμπορεύματά τους δεν μπορούν να παραδοθούν στους πελάτες τους λόγω της τραπεζικής αργίας. Το πάγωμα των εμβασμάτων από και προς το εξωτερικό επηρεάζει άμεσα τις επιχειρήσεις. Από τη στιγμή που τα εμβάσματα δεν εκκαθαρίζονται στους τραπεζικούς λογαριασμούς των προμηθευτών οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να εκτελωνίσουν τα φορτία.
• Προσκόμματα δημιουργούνται και για εκείνους που πληρώνονται μέσω μετρητών ή αντικαταβολής, όπως π.χ. οι μεταφορείς, με συνέπεια την αδυναμία αποστολής προϊόντων σε πελάτες του εξωτερικού.

Η προκύπτουσα μέχρι στιγμής ζημιά στο ΑΕΠ της χώρας, μόνο από τη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας στον κλάδο του Εμπορίου, προσεγγίζει το 1,2 δις ευρώ με τάσεις περαιτέρω διόγκωσης του συγκεκριμένου ποσού όσο η κατάσταση δεν ομαλοποιείται. Για τους λόγους που μόλις αναφέρθηκαν αλλά κυρίως μπροστά στον κίνδυνο εξαΰλωσης της ελάχιστης εναπομείνασας ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, αποτελεί επιτακτική ανάγκη η επαναλειτουργία των τραπεζών και η άρση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls). Πρέπει να γίνει κατανοητό πως ο επιχειρηματικός κόσμος υπό τις παρούσες ασφυκτικές συνθήκες δεν μπορεί να αντιδράσει και ως εκ τούτου η καταστροφική εμπειρία τόσο της προηγούμενης όσο και της τρέχουσας  εβδομάδος πρέπει να λάβει σύντομα τέλος.