Food Business News
H πορεία της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και του επιχειρηματικού κλίματος είναι ο κύριος παράγοντας που θα προσδιορίσει την ανάπτυξη το 2015, εκτιμά η Alpha Bank στο τελευταίο Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων, προσθέτοντας ότι η συνεχιζόμενη διολίσθηση του ευρώ σε συνδυασμό με την πτώση των τιμών του πετρελαίου θα αποτελέσουν σε μεγάλο βαθμό πρόσθετα στηρίγματα της αναπτυξιακής δυναμικής που ήδη επέτυχε η χώρα στο δεύτερο 6μηνο του 2014.
Η τράπεζα σημειώνει ταυτόχρονα ότι “η ανάκαμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 1,3% και η επιτάχυνση των εξαγωγών κατά 8,4% στο εννεάμηνο 2014, επανέφεραν τη χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά μετά από μακρά και βαθιά ύφεση, παρά το γεγονός ότι οι συνολικές επενδύσεις συνέχισαν να μειώνονται – αν και με χαμηλότερο ρυθμό σε σχέση με το 2013 – εξαιτίας της πτώσης των επενδύσεων σε κατοικίες”.
Περαιτέρω διολίσθηση του ευρώ
Από τον Ιούνιο 2014 μέχρι σήμερα το ευρώ έχει υποτιμηθεί κατά 7,7% σε όρους ονομαστικής σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας (ΝEER), αναφέρει η τράπεζα, προσθέτοντας ότι μετά το QE της ΕΚΤ, η προσδοκώμενη περαιτέρω διολίσθηση του ευρώ το 2015 αναμένεται να συμβάλει θετικά στην ενίσχυση των εξαγωγών, και ιδιαίτερα στην τουριστική δραστηριότητα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ταξιδιωτικού ισοζυγίου της Τράπεζα της Ελλάδος, οι εισπράξεις από τον τουρισμό αυξήθηκαν το 11μηνο 2014 κατά 10,8%, αντανακλώντας τη σημαντική άνοδο κατά 22,7% των αφίξεων από το εξωτερικό. Ειδικότερα, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις (χωρίς τους επισκέπτες κρουαζιέρας) ανήλθαν σε €12,8 δισ. έκτων οποίων τα €5,4 δισ. αφορούν εισπράξεις από χώρες της Ζώνης του Ευρώ.
Ισχυρή ήταν η αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων από χώρες της ΕΕ-28 εκτός της Ζώνης του Ευρώ (11μηνο 2014: +21,7%, 11μηνο 2013: +3,5%), λόγω κυρίως της ανόδου των εισπράξεων από το Ην. Βασίλειο (11μηνο 2014: +15,1%, 11μηνο 2013: -5,0%). Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχισθεί και να ενισχυθεί. Σημειώνεται ότι το ευρώ έχει υποτιμηθεί έναντι της αγγλικής λίρας κατά 5% από τον Ιούνιο 2014 έως σήμερα. Σημειωτέον ότι οι ταξιδιωτικές εισπράξεις από ξένους επισκέπτες που προέρχοντα από το Ην. Βασίλειο αποτελούν το 12% του συνόλου των εισπράξεων από τον τουρισμό.
Επισημαίνεται, επίσης, η σημαντική αύξηση των εισπράξεων από τις ΗΠΑ κατά 15,5% το 11μηνο 2014, αν και το ποσοστό των αμερικανών επισκεπτών στην Ελλάδα παραμένει χαμηλό, μόλις στο 2,7% των συνολικών αφίξεων από το εξωτερικό στη χώρα. Το 2015, η πτωτική τάση του ευρώ αναμένεται να επηρεάσει θετικά τις εισπράξεις από τις ΗΠΑ. Εν προκειμένω, το ευρώ σημείωσε τη μεγαλύτερη υποχώρηση έναντι του δολαρίου, κατά 18,6% από τον Ιούνιο 2014 έως σήμερα.
Όσον αφορά στις ταξιδιωτικές εισπράξεις από Ρώσους επισκέπτες, το 11μηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2014, υποχώρησαν κατά 13,2%, έναντι αύξησης 41,7% το αντίστοιχο διάστημα 2013. Η έντονη ανοδική πορεία που παρατηρήθηκε το 2013 και μέχρι και τον Ιούλιο 2014, δεν προβλέπεται να συνεχισθεί το 2015. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται σε δύο παράγοντες: α) την έντονη διολίσθηση του ρωσικού νομίσματος που είχε ως αποτέλεσμα την ανατίμηση του ευρώ έναντι του ρουβλίου κατά 38,3% από τον Ιούνιο 2014 έως σήμερα και β) την είσοδο της οικονομίας της Ρωσίας σε ύφεση στη διετία 2015-2016, καθώς σύμφωνα με το ΔΝΤ, αναμένεται πτώση του ΑΕΠ της Ρωσίας κατά 3,0% το 2015 και 1,0% το 2016. Σημειώνεται ωστόσο, ότι η ανωτέρω εξέλιξη δεν πρόκειται να επηρεάσει σημαντικά τις ταξιδιωτικές εισπράξεις της Ελλάδος, καθώς οι εισπράξεις από τη Ρωσία αποτελούν μόλις το 9,0% των συνολικών ταξιδιωτικών εισπράξεων.
Τέλος, η υποτίμηση του ευρώ έναντι των νομισμάτων των ανταγωνιστριών χωρών που αποτελούν τουριστικούς προορισμούς στη Μεσόγειο, ιδιαίτερα της Τουρκίας (υποτίμηση του ευρώ έναντι τουρκικής λίρας κατά 7,0%) και της Τυνησίας (-4,0%), παρέχει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στην Ελλάδα ως χώρα προέλευσης ξένων επισκεπτών.
Η θετική συμβολή του τουρισμού στην Ελληνική οικονομία επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά από τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν την εβδομάδα που πέρασε για το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ). Η σημαντική αύξηση του πλεονάσματος του ταξιδιωτικού ισοζυγίου όπως προαναφέρθηκε, συνέβαλε στη βελτίωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών (+17,1% στο 11μηνο 2014). Οι παραπάνω θετικές εξελίξεις, αναδεικνύουν τη σημαντική βελτίωση των τουριστικών εισπράξεων συνολικά για το 2014 και την περαιτέρω ενίσχυση του πλεονάσματος του ΙΤΣ.
Σημαντική αύξηση κατά 8,8% παρουσίασαν επίσης και οι εισπράξεις από τις θαλάσσιες μεταφορές (Ναυτιλία), οδηγώντας στην άνοδο του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταφορών κατά 21,9%.
Η σημαντική μείωση των τιμών του πετρελαίου Brent κατά 58% σε σχέση με την υψηλότερη τιμή του 2014 (19/6/2014: 115$/βαρέλι) δεν έχει ακόμη αποτυπωθεί στο ισοζύγιο καυσίμων όπως προκύπτει από τα στοιχεία του 11μήνου 2014. Συγκεκριμένα, οι πληρωμές για εισαγωγές καυσίμων αυξήθηκαν κατά 2,2%, έναντι αυξήσεως κατά 2% των εισπράξεων από εξαγωγές. Συνεπώς, το έλλειμμα του ισοζυγίου των καυσίμων αυξήθηκε κατά 2,5% στο 11μηνο 2014.
Τo όφελος από την πτώση των τιμών του πετρελαίου αναμένεται να γίνει εμφανές στην πραγματική οικονομία με κάποια υστέρηση, και με την προϋπόθεση ότι οι τιμές θα παραμείνουν σε χαμηλό επίπεδο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Δεδομένου ότι οι εισαγωγές των καυσίμων αντιπροσωπεύουν το 39% του συνόλου των εισαγωγών αγαθών και είναι σχεδόν διπλάσιες από τις εξαγωγές, αναμένεται ότι η σημαντική πτώση της τιμής του πετρελαίου θα μειώσει, ceteris paribus, την αξία των εισαγωγών, θα βελτιώσει το εμπορικό έλλειμμα ενισχύοντας, κατά συνέπεια, το πλεόνασμα του ΙΤΣ.
Ανάλογη πορεία με το ισοζύγιο καυσίμων στο ενδεκάμηνο 2014 είχε και το ισοζύγιο των αγαθών (εξαιρουμένων των καυσίμων) καθώς σημείωσε μικρή αύξηση 1,62%. Συνεπώς, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, αυξήθηκε σε €16,8 δισ. στο ενδεκάμηνο 2014, από €15,9 δισ. στο ενδεκάμηνο 2013 (+5,8%). Η παρατηρούμενη μεγαλύτερη αύξηση των εισαγωγών αγαθών (+5,1%) έναντι των εξαγωγών αγαθών (+4,7%) συμβαδίζει με τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας κυρίως από το δεύτερο μισό του 2014, η οποία αποτυπώνεται στην ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων (εκτός αυτών σε κατοικίες).
Συνολικά, στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών Ιανουαρίου-Νοέμβριου 2014 καταγράφηκε πλεόνασμα ύψους €2,5 δισ. (+1,4% του ΑΕΠ) από €1,3 δισ. (+0,7% του ΑΕΠ) στο 11μηνο 2013.
Αγορά εργασίας
Η αναπτυξιακή δυναμική του δεύτερου εξαμήνου 2014 άρχισε ήδη να γίνεται αισθητή στην αγορά εργασίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει η ΕΛΣΤΑΤ, ο αριθμός των απασχολούμενων έχει αυξηθεί κατά 0,6% σε ετήσια βάση το 10μηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2014, ενώ ο αριθμός των ανέργων έχει μειωθεί κατά 3,7% αντίστοιχα. Ως εκ τούτου, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 26,7% το 10μηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2014, από 27,5% το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι. Οι ανωτέρω ευνοϊκές εξελίξεις αποτυπώνονται και στα στοιχεία ροών μισθωτής απασχόλησης (ισοζύγιο προσλήψεων-απολύσεων) στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Σύμφωνα με αυτά, παρατηρείται καθαρή αύξηση των προσλήψεων, καθώς οι προσλήψεις μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα υπερέβησαν τις αναχωρήσεις κατά 99,1 χιλ. άτομα το 2014, από 133,5 χιλ. άτομα το 2013. Θετικό ισοζύγιο ροών απασχόλησης σημειώνεται για δεύτερο συνεχές έτος το 2014, ενώ από το 2007 μέχρι και το 2012, περίοδος έντονης ύφεσης στην οικονομία, το ισοζύγιο αυτό ήταν αρνητικό.
Το 2014, ο αριθμός των προσλήψεων ανήλθε στις 1.566,1 χιλ. σημειώνοντας αύξηση κατά 36,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ ο αριθμός των αποχωρήσεων (καταγγελίες συμβάσεων αορίστου χρόνου και οικειοθελείς αποχωρήσεις) διαμορφώθηκε στις 1.467,0 χιλ. το 2014 (αύξηση κατά 44,4%). Αξίζει να σημειωθεί ότι το μεγαλύτερο μέρος των αποχωρήσεων οφείλεται στις οικιοθελείς αποχωρήσεις (οι οποίες αυξήθηκαν κατά 74,2%).
Σχετικά με την κατανομή των απασχολουμένων κατά είδος απασχόλησης, το 2014 συνεχίσθηκε η μείωση του ποσοστού πλήρους απασχόλησης στο 49,5% του συνόλου των απασχολουμένων, έναντι 79% το 2009.
Παράλληλα, το ποσοστό μερικής απασχόλησης αυξήθηκε σημαντικά στο 36% το 2014, από 17% το 2009, ως αποτέλεσμα της άρσης θεσμικών περιορισμών στην αγορά εργασίας. Το αποτέλεσμα αυτό οφείλεται τόσο στην εφαρμογή ευέλικτης μορφής απασχόλησης αλλά και στην δυσκολία εύρεσης εργασίας πλήρους απασχόλησης. Με την περαιτέρω ανάκαμψη της οικονομίας το 2015, το ποσοστό των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης θα αρχίζει να αυξάνεται σταδιακά, αν και το ποσοστό των συμβάσεων μερικής απασχόλησης εκτιμάται ότι θα παραμένει υψηλό σε σύγκριση με την κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα πριν από την οικονομική κρίση.
Σχετικά με την ηλικιακή διάρθρωση, το ποσοστό ανεργίας στην ηλικιακή ομάδα 25-29 ετών παραμένει σε πολύ υψηλό ποσοστό, στο 39,7% στο τρίτο 3μηνο 2014, έναντι ωστόσο 40,0% στο δεύτερο 3μηνο 2014 και 43,5% στο τρίτο 3μηνο 2013. Σύμφωνα με τα στοιχεία ΕΡΓΑΝΗ, το καθαρό ισοζύγιο της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας των νέων 25-29 ετών παραμένει αρνητικό στα -5.161 άτομα το τέταρτο 3μηνο 2014. Ωστόσο, παρατηρείται σαφής τάση βελτίωσης καθώς τον Δεκέμβριο 2014 η καθαρή ροή ήταν θετική στις 2.753, έναντι αρνητικής ροής -460 τον Νοέμβριο 2014 και ακόμα μεγαλύτερης αρνητικής ροής τον Οκτώβριο 2014 (-7454).
Η σημαντική αύξηση των προσλήψεων το 2014 (που υπερκάλυψε την αύξηση των αποχωρήσεων) αποτυπώνεται ήδη στην αύξηση της απασχόλησης κατά 0,6% το 2014, μετά την κάθετη πτώση που παρουσίασε την περίοδο 2011-2013, ενώ προβλέπεται ακόμα μεγαλύτερη αύξηση κατά 2,6% το 2015. Επίσης, η αύξηση των προσλήψεων θα συμβάλει και στην διαχείριση του ασφαλιστικού συστήματος και ιδίως των εσόδων του ΙΚΑ.
Οικοδομική Δραστηριότητα και Αγορά Ακινήτων
Η περαιτέρω πτώση της αγοράς ακινήτων αποτυπώνεται στα πρόσφατα στοιχεία του 10μήνου 2014, που αναφέρονται στον όγκο των νέων οικοδομών, των επενδύσεων σε κατοικίες και των τιμών των κατοικιών. Η δυσμενής εικόνα αυτή σχετίζεται με παράγοντες που επηρέασαν αρνητικά τόσο τη ζήτηση, όπως η σημαντική μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, η υψηλή ανεργία και η βαριά φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας, όσο και την προσφορά όπως η μείωση των επενδύσεων για την κατασκευή κατοικιών.
Ο βαθμός ιδιοκατοίκησης παραμένει υψηλός (80%-85%), οι αντικειμενικές αξίες υπερβαίνουν πλέον τις εμπορικές αξίες των ακινήτων και οι πιέσεις στα ενοίκια κυρίως των επαγγελματικών ακινήτων συνεχίζονται. Οι πτωτικές τάσεις στα ενοίκια προκάλεσαν κύμα μετεγκαταστάσεων επιχειρήσεων είτε με σκοπό τη μείωση του κόστους είτε με σκοπό την εύρεση ποιοτικότερων ακινήτων. Ειδικά όσον αφορά στα οικιστικά ακίνητα το αγοραστικό ενδιαφέρον στρέφεται στις μεταχειρισμένες κατοικίες μικρότερης επιφάνειας, τάση η οποία αναμένεται να συνεχιστεί.
Ειδικότερα, από τα τελευταία στοιχεία που ανακοινώθηκαν για την αγορά ακινήτων αναφέρονται τα εξής: Ο όγκος των νέων οικοδομών (με βάση τις εκδοθείσες άδειες οικοδομών) σημείωσε μείωση τον Οκτώβριο 2014 κατά 2,8% σε ετήσια βάση, έναντι αυξήσεως 7,2% τον Σεπτέμβριο 2014. Επιπλέον, στο 10μηνο 2014 καταγράφηκε υποχώρηση του όγκου κατά 3,3%, έναντι ωστόσο, μεγαλύτερης πτώσης κατά 29,4% στο αντίστοιχο διάστημα του 2013. Η επιβράδυνση του ρυθμού μείωσης, αντανακλά μια τάση σταθεροποίησης που ενδεχομένως να σηματοδοτήσει ήπια αύξηση του όγκου οικοδομών από το δεύτερο μισό του 2015. Οι άδειες ιδιωτικών οικοδομών αποτελούν πρόδρομο δείκτη για τις εξελίξεις στην αγορά κατοικίας και ειδικότερα στις επενδύσεις σε ιδιωτικά ακίνητα μερικούς μήνες αργότερα.
Οι εκτιμήσεις για την αργή ανάκαμψη της αγοράς κατοικιών αντανακλώνται και στον δείκτη προσδοκιών στις κατασκευές κατοικιών, ο οποίος τον Δεκέμβριο 2014 διαμορφώθηκε στο χαμηλό επίπεδο των 23,7 μονάδων, έναντι 62,5 τον Νοέμβριο 2014. Ο κινητός μέσος του παραπάνω δείκτη προσδοκιών των τελευταίων 6μηνών διαμορφώθηκε σε 47 μονάδες το Δεκέμβριο από 54 τον Νοέμβριο 2014.
Όσον αφορά τις επενδύσεις σε κατοικίες, η μεγάλη πτώση τους κατά 44,4% στο τρίτο τρίμηνο 2014, συνέβαλε στην πτώση του ΑΕΠ στο ίδιο τρίμηνο κατά μία εκατοστιαία μονάδα. Είναι ενδεικτικό ότι στο 9μηνο 2014 ολοκληρώθηκαν μόλις 7.155 οικιστικές μονάδες σε όλη τη χώρα, έναντι 8.567 το 9μηνο 2013 και 14.714 στο 9μηνο 2012. Συνολικά, εκτιμάται ότι η πτώση των επενδύσεων σε οικοδομές θα διαμορφωθεί περίπου σε 48,0% το 2014. Ως εκ τούτου, οι επενδύσεις σε κατοικίες (εποχικά διορθωμένα στοιχεία) θα διαμορφωθούν περί τα € 2,4 δισ. το 2014 (1,3% του ΑΕΠ) από 4,6 δισ. το 2013 (2,5% του ΑΕΠ). Ωστόσο, ο ρυθμός μείωσης των επενδύσεων στα οικιστικά ακίνητα θα αρχίσει να επιβραδύνεται από το τέταρτο 3μηνο του 2014 και αναμένεται να μετατραπεί σε θετικό από το τρίτο 3μηνο του 2015.
Αναφορικά με τις τιμές κατοικιών ενδέχεται να συνεχισθεί και τα προσεχή τρίμηνα η πτωτική τους πορεία, αλλά ο ρυθμός πτώσης βαίνει μειούμενος ήδη από το τρίτο 3μηνο του 2013. Η ανάκαμψη της αγοράς κατοικιών αναμένεται με πολύ αργό ρυθμό, καθώς εξαρτάται άμεσα από τη αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, την αύξηση απασχόλησης και την διαμόρφωση της φορολογικής επιβάρυνσης.
Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνα της Τραπέζης Ελλάδος σχετικά με την εξέλιξη, τις εκτιμήσεις και τις προσδοκίες για την αγορά ακινήτων από επαγγελματίες κτηματομεσιτικών γραφείων και συμβούλων ακίνητης περιουσίας, παρατηρείται σταθεροποίηση των τιμών και ενίσχυση του επενδυτικού ενδιαφέροντος στην αγορά των επαγγελματικών ακινήτων. Tα τρία πρώτα 3μηνα του 2014 παρατηρήθηκε πτώση στις αποδόσεις στα κύρια εμπορικά σημεία (prime yields), τάση η οποία ενδέχεται να οδηγήσει σταδιακά στην αύξηση των τιμών κυρίως των επαγγελματικών ακινήτων υψηλών προδιαγραφών.
Όσον αφορά στις κατοικίες οι συνθήκες της αγοράς έχουν σταθεροποιηθεί και οι τιμές πλέον θεωρούνται εύλογες. Το μέσο ποσοστό έκπτωσης σε πράξεις αγοραπωλησιών ξεκινά από 17% και σε μερικές περιπτώσεις ανέρχεται στο 40%, ενώ ο μέσος απαιτούμενος χρόνος διάθεσης των κατοικιών προς πώληση διαμορφώνεται περίπου στους 8 μήνες.
Αναφορικά με τις προσδοκίες που διαμορφώνονται, σύμφωνα με την έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδος, παρατηρείται ενίσχυση της άποψης ότι η αγορά κατοικίας σταθεροποιείται σε χαμηλό επίπεδο και η αποκλιμάκωση των αρνητικών προσδοκιών, που ξεκίνησε από το πρώτο τρίμηνο του 2012 και επιταχύνθηκε στη διάρκεια του 2013 και στο πρώτο μισό του 2014, φαίνεται να ανακόπτεται κατά το 2014. Ωστόσο, το τρίτο 3μηνο 2014 οι προσδοκίες επιδεινώθηκαν ελαφρά σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, γεγονός που σχετίζεται με την αύξηση της αβεβαιότητας λόγω των πολιτικών εξελίξεων.
Όσον αφορά στα επαγγελματικά ακίνητα η αγορά γραφείων εκτιμάται για το επόμενο διάστημα ότι θα είναι σταθερή από το 62% των επαγγελματιών ενώ ποσοστό 33% θεωρεί ότι έχει βελτιωθεί σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο 2014. Η αγορά των καταστημάτων, η οποία παρουσίασε την μεγαλύτερη πτώση από το 2011 έως το μέσο του 2012, μετά από μια σταδιακή τάση σταθεροποίησης το 2013, παρουσιάζει θετικές ενδείξεις. Επιπλέον οι βιομηχανικοί και αποθηκευτικοί χώροι εμφανίζουν τάση σταθεροποίησης ως προς τις συναλλαγές. Σημαντικό ενδιαφέρον στον κλάδο των επαγγελματικών ακινήτων παρουσιάζουν τα τουριστικά ακίνητα και οι ξενοδοχειακές μονάδες, γεγονός που ενισχύεται από τη θετική πορεία του τουρισμού τα τελευταία χρόνια.
