Food Business News
Τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει το εμπόριο από το Brexit αποτέλεσαν αντικείμενο των τελευταίων Δ.Σ. της EuroCommerce και βεβαίως του συμβουλίου της ΕΣΕΕ. Με αφορμή μάλιστα την πρόσκληση του ΥΠΕΞ τη Δευτέρα 16 Οκτωβρίου στους προέδρους των κοινωνικών εταίρων για συνάντηση ενημέρωσης των εθνικών μας θέσεων σχετικά με το Brexit, η ΕΣΕΕ απέστειλε υπόμνημα όπου διατυπώνει τους προβληματισμούς της στα σημαντικά σημεία του θέματος.
Στην ευρωπαϊκή οργάνωση του εμπορίου EuroCommerce, στην οποία η Ελλάδα εκπροσωπείται επισήμως από την ΕΣΕΕ, θεωρείται δεδομένο ότι η αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων θα επηρεαστεί ιδιαιτέρως από το Brexit. Παρουσιάστηκε λοιπόν η ιδέα της δημιουργίας ενός κοινού κειμένου ανάμεσα σε δύο μεγάλες οργανώσεις, της FoodDrinkEurope και της Copa Cogeca σχετικά με τον αντίκτυπο του Brexit στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και γενικότερα στην ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών μεταξύ της Ε.Ε. των 27 και του Ηνωμένου Βασιλείου. Παράλληλα, έχει δημοσιοποιηθεί παρεμφερής δήλωση για τους κατασκευαστές και τους αγρότες, το περιεχόμενο της οποίας ήταν σχετικό με τον αντίκτυπο των διαπραγματεύσεων και τα κενά της διαδικασίας του Brexit. Αρχικά το συμβούλιο αποφάσισε να υιοθετήσει την αρχή μιας τέτοιας κοινής δήλωσης, αλλά οι εκπρόσωποι των βρετανικών εταιρειών που μετέχουν στη EuroCommerce διευκρίνισαν ότι δεν πρέπει να είναι μια πολιτική δήλωση, αλλά να εστιάζουν εν γένει στις επιπτώσεις του Brexit στην αλυσίδα εφοδιασμού. Θα πρέπει να αναφέρονται συγκεκριμένα παραδείγματα και στοιχεία, τα οποία να τεκμηριώνουν το γεγονός ότι η εισαγωγή τιμολογίων και οι επαχθείς τελωνειακοί έλεγχοι θα διαταράξουν την αλυσίδα εφοδιασμού. Ένα τέτοιο κείμενο θα ήταν πράγματι υποστηρικτικό για τις οργανώσεις που συνεργάζονται με τις κυβερνήσεις τους σε εθνικό επίπεδο, ώστε οι σχετικές διαπραγματεύσεις να αντικατοπτρίζουν τις επιπτώσεις τόσο για το λιανικό όσο και για το χονδρικό εμπόριο. Καθώς μάλιστα η Ιρλανδία εκτίθεται πολύ περισσότερο στο Brexit, η Retail Ireland υποστηρίζει σθεναρά μια τέτοια δήλωση, ενώ προετοίμασε σχετικό έγγραφο με τη θέση της για το Brexit, εξετάζοντας τις συνέπειες. Επίσης προβληματίζει η απειλή της στρέβλωσης του ανταγωνισμού που δημιουργείται από διαφορετικές εφαρμογές του ΦΠΑ ή διαφορετικούς κανόνες προστασίας των καταναλωτών. Τονίστηκε ότι μέχρι στιγμής ο μεγαλύτερος κίνδυνος ενός σκληρού Brexit θα ήταν για το ίδιο το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο θα μπορούσε να χάσει περισσότερα από πλευράς μεριδίου αγοράς, σε σύγκριση με αυτό που συνέβαλε μέχρι σήμερα στην ΕΕ.
Το Διοικητικό Συμβούλιο συμφώνησε και δόθηκε εντολή στη EuroCommerce να εκπονήσει ένα κείμενο που να αντικατοπτρίζει τις ακόλουθες τρεις βασικές αρχές:
- Διατήρηση μακροπρόθεσμης δασμολογικής ελεύθερης κυκλοφορίας εμπορευμάτων μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ε.Ε. των 27.
- Διατήρηση σταθερού και προβλέψιμου περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις.
- Διασφάλιση δίκαιου ανταγωνισμού. Το κείμενο αυτό, εγκρίθηκε από το διοικητικό συμβούλιο, ώστε να χρησιμεύσει ως βάση για την αναζήτηση κοινής θέσης με την FoodDrinkEurope και την Copa Cogeca.
Τα μέλη του συμβουλίου της EuroCommerce έλαβαν γνώση της περίληψης του κειμένου που κυκλοφόρησε αμέσως μετά την ομιλία της Βρετανίδας πρωθυπουργού Theresa May, στη Φλωρεντία στις 22 Σεπτεμβρίου. Η ομιλία παρόλα αυτά διακρίνονταν από αρκετές ασάφειες, ως προς το ύψος του ποσού που θα προσφέρει το Ηνωμένο Βασίλειο για την εκπλήρωση των υφιστάμενων δεσμεύσεών του. Φαίνεται να υπάρχει μια απόκλιση από την ακραία προσέγγιση που έλαβαν οι «Brexiteers», ενώ μόλις λίγες μέρες πριν από την ομιλία, ο υπουργός Εξωτερικών Boris Johnson αρνήθηκε κάθε πληρωμή. Η ομιλία της πρωθυπουργού σηματοδότησε μια ένδειξη ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να προσφέρει μέχρι 40 δις ευρώ, ποσό το οποίο προκύπτει σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις των υποχρεώσεων του Ηνωμένου Βασιλείου. Για μια μεταβατική περίοδο μάλιστα, το Ηνωμένο Βασίλειο θα εξακολουθήσει να συμμετέχει στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. και θα σέβεται όλους τους κανονισμούς και τις αποφάσεις της Ε.Ε. έναντι της πρόσβασης στην ενιαία αγορά. Πόσο χρονικό διάστημα θα διαρκέσει αυτή η περίοδος δεν έχει διευκρινιστεί, αλλά μπορεί να είναι μόνο για 2 χρόνια. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα επιθυμούσε, ωστόσο, να συνεχίσει και μετά το Brexit να συμμετέχει σε ορισμένα προγράμματα της Ε.Ε. και κυρίως εκείνων εκπαιδευτικού χαρακτήρα.
Όλες οι πλευρές έχουν ζητήσει μεγαλύτερη σαφήνεια για όλες τις παραμέτρους που δημιουργούνται από το Brexit. Απομένει βεβαίως να δούμε αν αυτό θα αρκεί για να επιτρέψει την έναρξη των συζητήσεων μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου, σχετικά με τις μελλοντικές σχέσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο. Μπορεί να ζητηθεί μια «δημιουργική και ευφάνταστη» προσέγγιση, πέρα από μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών, αλλά με περισσότερη ελευθερία δράσης από ό,τι θα επέτρεπε η συμμετοχή στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο. Η ΕΣΕΕ σχετικά με το ζήτημα του Brexit, εκπροσωπώντας το ελληνικό εμπόριο, επιθυμεί να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση, χωρίς όμως να της διαφεύγει η αυστηρή δήλωση του Προέδρου Juncker που αναφέρει: “Ο Μάρτιος του 2019 θα έχει μια ημέρα που το Ηνωμένο Βασίλειο θα μετανιώσει. Υπήρξε ανάγκη να σεβαστούμε τη βούληση του λαού του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά η Ε.Ε. των 27 θα προχωρήσει.”
Το ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ στο υπόμνημα που κατέθεσε στο ΥΠΕΞ, αναλύει τα πιθανά προβλήματα που ενδέχεται να δημιουργήσει το Brexit στην ελληνική οικονομία και επ’ αυτού, ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Β. Κορκίδης δήλωσε:
«Μέσω της EuroCommerce μπορεί να συμφωνηθεί καταρχήν ένα κοινό κείμενο με μια σειρά σημείων που θα αντανακλούν στο τέταρτο στάδιο της συζήτησης. Στόχος όλων των ευρωπαϊκών φορέων και της ΕΣΕΕ είναι να γίνει σαφές το γεγονός ότι μία τέτοια δήλωση επιδιώκει να αντιμετωπίσει μόνο τη μεταβατική περίοδο και όχι τις μελλοντικές εμπορικές σχέσεις με τη Βρετανία. Οι ρυθμίσεις θα επιτρέπουν αποκλειστικά τη συνέχεια των μετακινήσεων των προϊόντων διατροφής κατά τη διάρκεια της μετάβασης, αλλά θα πρέπει να σέβονται πλήρως την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς της ΕΕ. Παρά το γεγονός ότι και από τις δύο πλευρές πολλοί επιθυμούσαν να δουν μία δήλωση να βγαίνει πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου, το διοικητικό συμβούλιο της EuroCommerce δεν θέλησε στη παρούσα φάση να εκφράσει από πριν τις απόψεις του, ούτε να δεσμευτεί στα όρια του αρχικού χρονοδιαγράμματος. Παρά λοιπόν το γεγονός ότι με εντολή του συμβουλίου της EuroCommerce, ετοιμάστηκε στις 29 Σεπτεμβρίου ένα κοινό έγγραφο το οποίο συζητήθηκε από την επιτροπή εφοδιαστικής αλυσίδας, ορισμένα μέλη και κυρίως οι Γερμανικές οργανώσεις και επιχειρήσεις εμφανίστηκαν να εκφράζουν γενική αντίδραση και βασική ανησυχία, ιδίως για τον αντίκτυπό στις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις. Η εξέλιξη και ίσως η τελική απόφαση για το επίμαχο κείμενο της κοινής δήλωσης μεταφέρθηκε για το προσεχές Δ.Σ. της EuroCommerce στις 29 Νοεμβρίου. Σαφέστατα πάντως για την ΕΣΕΕ προέχουν οι εθνικές θέσεις όπως αυτές θα διαμορφωθούν μετά από σωστή επεξεργασία.»
Επιπτώσεις Brexit στην ελληνική Οικονομία
Το ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ αναλύει τα πιθανά προβλήματα που ενδέχεται να δημιουργήσει το Brexit στην ελληνική Οικονομία.
Οι δυσμενείς επιπτώσεις σε βάθος χρόνου επικεντρώνονται στους παρακάτω τέσσερις βασικούς άξονες:
- Εμπόριο – Εξαγωγές/ΑΕΠ:
Μία ενδεχόμενη επιδείνωση του ρυθμού μεγέθυνσης των λοιπών οικονομιών της Ε.Ε., εξαιτίας του Brexit, θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τις εμπορικές ροές της Ελλάδας, με τις πιθανές απώλειες να εκτιμώνται στο 0,3% – 1,0% του ονομαστικού ΑΕΠ σε βάθος διετίας. Εκτός όμως από το άμεσο κόστος στις ελληνικές εξαγωγές αγαθών & υπηρεσιών και στις βρετανικές επενδύσεις λόγω της υποτίμησης της αγγλική λίρας, υπάρχει και ένα ιδιαιτέρως σημαντικό έμμεσο κόστος. Πιο αναλυτικά, οι αναταράξεις στο χρηματοπιστωτικό τομέα (ήδη συζητείται η μεταφορά της έδρας πολλών τραπεζών από το City του Λονδίνου) διατηρούν σε υψηλά επίπεδα τα επιτόκια δανεισμού και επιδεινώνουν την ήδη συρρικνωμένη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών, με επιπτώσεις οι οποίες θα αποτυπωθούν σε μακροχρόνιο ορίζοντα.
- Κοινοτικά κονδύλια:
Η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε. εκτιμάται ότι θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στο μέγεθος του τρέχοντος κοινοτικού προϋπολογισμού, ακόμη και στην περίπτωση που η τελική συμφωνία προβλέπει κάποιου είδους συνεισφορά της Βρετανίας, έστω και μειωμένης συμμετοχής σε σχέση με τα μέχρι πρότινος επίπεδα. Επιπλέον, υπάρχει κίνδυνος μείωσης των συνολικών διαθέσιμων κεφαλαίων για την Ελλάδα μέσω της ευρωπαϊκής Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και των διαρθρωτικών κοινοτικών κονδυλίων για την περίοδο 2014 –2020.
Διμερείς οικονομικές/εμπορικές σχέσεις Ελλάδας – Ην. Βασιλείου
Εισαγωγικό/Εξαγωγικό Εμπόριο
Το Ην. Βασίλειο αποτελεί παραδοσιακά έναν από τους σημαντικότερους οικονομικούς εταίρους της Ελλάδος. Οι διμερείς σχέσεις εκτείνονται πέραν της ανταλλαγής προϊόντων σε τομείς όπως ο τουρισμός, η ναυτιλία, οι επενδύσεις και οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Το Ην. Βασίλειο καταλαμβάνει την 6η θέση μεταξύ των εμπορικών εταίρων της Ελλάδος, ενώ η χώρα μας κατατάσσεται στην 43η θέση μεταξύ των πελατών και στην 52η μεταξύ των προμηθευτών του Ην. Βασιλείου.
Ο όγκος του διμερούς εμπορίου αγαθών Ελλάδος – Ηνωμένου Βασιλείου ανήλθε το 2016, στο ύψος των 2,08 δις €, έναντι 2,19 δις € του 2015, μειωμένος κατά 5,0%, κυρίως λόγω της αβεβαιότητας που προκλήθηκε εξαιτίας του Brexit και της σημαντικής υποχώρησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας μεταξύ ευρώ/αγγλικής λίρας.
Το διμερές εμπορικό ελλειμματικό ισοζύγιο αγαθών εμφανίζει βελτίωση την περίοδο 2014-2016, με συνέπεια να έχει περιοριστεί στα 140 εκ. €, καταγράφοντας συρρίκνωση κατά 60% σε σύγκριση με το 2014.
Το μικρό έλλειμμα στο εμπόριο αγαθών αντισταθμίζεται πλήρως από το πλεόνασμα στο εμπόριο υπηρεσιών, με συνέπεια το συνολικό εμπορικό ισοζύγιο να είναι πλεονασματικό για την Ελλάδα. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για το 2015, οι ελληνικές εξαγωγές υπηρεσιών ανήλθαν στα 4,58 δις €, μειωμένες κατά 7,8% σε σχέση με το 2014. Οι ελληνικές εισαγωγές μειώθηκαν, επίσης, κατά -2,1% στα 1,9 δις €, με το πλεόνασμα ισοζυγίου υπηρεσιών να διαμορφώνεται στα 2,68 δις €.
| Πίνακας 1: Εμπορικό ισοζύγιο αγαθών Ελλάδας – Ην. Βασιλείου* | |||||
| 2014 | 2015 | 2016 | 2016/2014 | 2016/2015 | |
| Εισαγωγές Ελλάδας | 1,22 δις € | 1,21 δις € | 1,11 δις € | -9,0% | -8,3% |
| Εξαγωγές Ελλάδας | 868,4 εκ. € | 983,7 εκ. € | 971,2 εκ. € | 11,8% | -1,3% |
| Όγκος Εμπορίου | 2,09 δις € | 2,19 δις € | 2,08 δις € | -0,5% | -5,0% |
| Εμπορικό Ισοζύγιο αγαθών | -0,35 δις € | -0,23 δις € | -0,14 δις € | -60,0% (μείωση εμπορικού ελλείμματος) | -39,1% (μείωση εμπορικού ελλείμματος) |
* Τα παραπάνω ποσά έχουν αναχθεί σε € από λίρες Αγγλίας, βάσει της ετήσιας συναλλαγματικής ισοτιμίας του εκάστοτε έτους αναφοράς (ΤτΕ).
| Πίνακας 2: Κυριότερα εξαγόμενα – εισαγόμενα προϊόντα μεταξύ Ελλάδας & Ην. Βασιλείου– Έτος 2016 – | |||||
| Εξαγωγές Ελλάδας στο Ηνωμένο Βασίλειο (Η.Β.) | 2016 (σε εκ. €) | (%) επί συνόλου των εξαγωγών προς το Η.Β. για το έτος 2016 | Εισαγωγές Ελλάδας από το Ηνωμένο Βασίλειο (Η.Β.) | 2016 (σε εκ. €) | (%) επί συνόλου των εισαγωγών
από το στο Η.Β. για το έτος 2016
|
|
143,6 | 13,4% |
|
148,0 | 12,1% |
τα μέρη τους. Συσκευές εγγραφής ή αναπαραγωγής του ήχου, συσκευές εγγραφής ή αναπαραγωγής των εικόνων και του ήχου για την τηλεόραση, και μέρη και εξαρτήματα των συσκευών.
|
108,5 | 10,1% |
|
144,5 | 11,8% |
|
104,9 | 9,0% |
Συσκευές εγγραφής ή αναπαραγωγής του ήχου, συσκευές εγγραφής ή αναπαραγωγής των εικόνων και του ήχου για την τηλεόραση, και μέρη και εξαρτήματα των συσκευών. |
88,0 | 7,2% |
|
97,0 | 8,6% | Πυρηνικοί αντιδραστήρες, λέβητες, μηχανές, συσκευές και μηχανικές επινοήσεις. Μέρη αυτώντων μηχανών ή συσκευών.
|
86,3 | 7,0% |
|
97,0 | 5,4% |
|
84,8 | 6,9% |
εσπεριδοειδών ή πεπονιών.
|
58,5 | 4,8% |
|
68,8 | 5,6% |
|
51,1 | 3,7% |
|
55,9 | 4,6% |
|
39,8 | 3,1% |
|
45,2 | 4,0% |
|
33,3 | 3,1% |
από καουτσούκ.
|
33,8 | 2,8% |
|
33,0 | 2,7% |
|
33,2 | 2,7% |
|
30,6 | 2,8% |
του ενδύματος, πλεκτά.
|
30,6 | 2,5% |
Ανάλυση ελληνικών εξαγωγών αγαθών – Ανάλυση ανά κατηγορία προϊόντων
Στο πλαίσιο της ανάλυσης των επιπτώσεων της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε., στις ελληνικές εξαγωγές αγαθών, παρατίθενται στοιχεία της σημασίας της βρετανικής αγοράς για τα ελληνικά προϊόντα. Η ανάλυση αφορά τα στοιχεία διμερούς εμπορίου της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για το 2015. Από την ανάλυση, εξάγονται τα κάτωθι συμπεράσματα:
Το 2015, το Ην. Βασίλειο απορρόφησε το 4,24% των ελληνικών εξαγωγών αγαθών (ή 5,5% χωρίς τα πετρελαιοειδή). Πιο αναλυτικά:
- Το 30% των ελληνικών εξαγωγών προς το ΗΒ είναι Τρόφιμα-ποτά. Στο συγκεκριμένο κλάδο, το Ην. Βασίλειο αποτελεί σημαντική αγορά για τα τυριά (55,3 εκ. €), τα σταφύλια (49,0 εκ. €), το γιαούρτι (38,5 εκ. €), τις ντομάτες (25,4 εκ. €), τα αλεύρια (7,3 εκ. €), τα ζυμαρικά (5,6 εκ. €) και τα προϊόντα από κακάο (5,3 εκ. €).
- 21% είναι φαρμακευτικά-χημικά-πλαστικά προϊόντα,
- 13% αφορά μηχανήματα και ηλεκτρολογικό εξοπλισμό και το 12% αποτελούν τα μεταλλουργικά προϊόντα.
- Τα ορυκτά προϊόντα αντιπροσωπεύουν το 10% των ελληνικών εξαγωγών και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα το 5%,
- ενώ το υπόλοιπο μέρος (9%) κατανέμεται σε διάφορες κατηγορίες.
Επενδύσεις
Στον τομέα των επενδύσεων ένας σημαντικός αριθμός βρετανικών εταιριών έχουν επενδύσει στη χώρα μας σε τομείς όπως οι τηλεπικοινωνίες, το λιανικό εμπόριο, ο τουρισμός, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες κλπ. Πέραν των επενδύσεων των βρετανικών εταιρειών, ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης και ο τομέας των επενδύσεων ιδιωτών στον κλάδο των ακινήτων και δη της θερινής κατοικίας.
| Πίνακας 3: Επενδυτικές ροές μεταξύ Ελλάδας – Ην. Βασιλείου* | |||||
| 2013 | 2014 | 2015 | 2015/2013 | 2015/2014 | |
| Βρετανικές Άμεσες Ξένες Επενδύσειςπρος Ελλάδα | 40,0 εκ. € | 120,3 εκ. € | 292,0 εκ. € | + 630,0% | + 142,7% |
| Ελληνικές Άμεσες Ξένες Επενδύσειςπρος Βρετανία | -11,8 εκ. € | 6,2 εκ. € | 20,7 εκ. € | + 275,4% | + 233,1% |
* Τα παραπάνω ποσά έχουν αναχθεί σε ευρώ από λίρες Αγγλίας, βάσει της ετήσιας συναλλαγματικής ισοτιμίας του εκάστοτε έτους αναφοράς (ΤτΕ).
